Problemy z powołaniem HCVF 6 w Lesie Miejskim oraz oświadczenie Natural Forest Foundation

Forest Stewardship Council i certyfikacja leśnictwa w Polsce i na świecie

Forest Stewardship Council (FSC), jest międzynarodową organizacją non-profit, powołaną do promowania odpowiedzialnego zarządzania lasami na świecie. System certyfikacji lasów oparty o standardy FSC jest jednym z najważniejszych narzędzi na świecie, służących do promowania odpowiedzialnego leśnictwa.

Polskie leśnictwo jest również certyfikowane w systemie FSC, co przynosi wymierne korzyści dla zarządców lasów, producentów oraz konsumentów, świadomie wybierających przyjazne środowisku produkty drewnopochodne.

Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w Polsce, aby otrzymać certyfikat FSC, musiały najpierw spełnić rygorystyczne wymogi a następnie przestrzegać zasady i kryteria wyszczególnione w krajowym standardzie FSC. Jednym z tych wymogów jest wyznaczenie tak zwanych lasów o szczególnych walorach przyrodniczych (z ang. High Conservation Value Forests, w skrócie HCVF).

Nadleśnictwo Giżycko, podlegające pod Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Białymstoku, zgodnie z wymaganiami standardu FSC, wyznaczyło na swoim terenie lasy o szczególnych walorach przyrodniczych.

Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych dzielą się na różne kategorie, a jedną z nich jest kategoria „lasów o szczególnym znaczeniu dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności” (HCVF6).

W wyniku postulatów społeczności lokalnej gminy i miasta Giżycko, poparcia dla tych postulatów ze strony Rady Powiatu, Gminy Giżycko, Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz zebraniu wszystkich wymaganych w krajowym standardzie FSC załączników, Wójt Gminy Giżycko, dnia 9 lipca 2019 r. złożył do Nadleśnictwa Giżycko formalny wniosek o uznanie Lasu Miejskiego położonego w Gajewie w Gminie Giżycko, za las o szczególnych walorach przyrodniczych, zgodnie z kategorią lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności.

Powołanie w Lesie Miejskim lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności, daje społeczności lokalnej realne narzędzia do współdecydowania o sposobie gospodarowania tym lasem. 

Co mówi krajowy standard FSC o lasach kluczowych dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności (HCVF 6) ?

  • Lasami HCVF 6, leśnicy zarządzają w ścisłej współpracy z lokalną społecznością,
  • Las HCVF 6, ustanawia nadleśniczy na wniosek wójta/burmistrza.

Jak się je wyznacza?

  • Jedynym możliwym do przyjęcia kryterium, jest opinia lokalnej społeczności- wyrażana w wypowiedziach, artykułach, wystąpieniach, petycjach, bądź rozpoznana metodami komunikacji społecznej,
  • Ta kategoria lasów, powinna być ustalana w porozumieniu z lokalnymi władzami na poziomie gmin,
  • Jeżeli gminy wskażą obszary leśne, które do tej kategorii powinny należeć, wraz z uzasadnieniem, obszary te będą desygnowane jako HCVF 6.

Jak się gospodaruje takimi lasami?

  • Zagospodarowanie powinno uwzględniać wolę i opinię lokalnej społeczności.

Jak została wyrażona wola społeczności lokalnej dotycząca Lasu Miejskiego?

  • W petycji, artykułach prasowych, uchwałach i stanowiskach samorządu, wystąpieniach, poprzez uczestnictwo obywatelskie w wydarzeniach.

Jakie są postulaty Rady Powiatu Giżyckiego?

  • Zaprzestanie wyrębu Lasu Miejskiego,
  • Uznanie Lasu Miejskiego za las kluczowy dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności HCVF 6,
  • Opracowania dla Lasu Miejskiego w dialogu ze społeczeństwem, zasad gospodarowania.

Jakie są postulaty Powiatowej Rady Działalności Pożytku Publicznego?

  • Podjęcie działań mających na celu doprowadzenie do uznania Lasu Miejskiego w Gajewie koło Giżycka za Las kluczowy dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności HCVF 6.

Jakie są postulaty Gminy Giżycko?

  • Uznanie Lasu Miejskiego za las o szczególnych walorach przyrodniczych, zgodnie z kategorią lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności HCVF 6.

Jakie są postulaty Burmistrza Miasta Giżycko?

  • We wspólnym oświadczeniu przedstawicieli samorządów i organizacji z dnia 25 lipca 2019 r. Burmistrz Giżycka oświadcza, że również dołoży wszelkich starań, by do 31 sierpnia 2019 r. Las Miejski został formalnie zaliczony do kategorii HCVF 6.

Reakcja Nadleśnictwa Giżycko z 22 sierpnia 2019 r., na postulaty strony społecznej i samorządowej wyrażona w korespondencji z Wójtem Gminy Giżycko była następująca:

„Odpowiedź na wniosek o powołanie lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności, zostanie udostępniona nie wcześniej niż po merytorycznym zakończeniu dialogu z interesariuszami” (przyp. red.: przedstawiciele lokalnego samorządu przedstawiciele lokalnej społeczności, Nadleśnictwa Giżycko, organizacje pozarządowe).

Z tą reakcją Nadleśnictwa Giżycko nie zgadza się Wójt Gminy Giżycko, który podkreśla, że we wszystkich dotychczasowych spotkaniach i dyskusjach uczestniczący w nich przedstawiciele władz lokalnych i organizacji pozarządowych jednomyślnie poparli zamiar ustanowienia lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności. Ponadto, prowadzone spotkania nie są elementem procedury klasyfikacji HCVF 6.

Dnia 21 października 2019 r. Nadleśnictwo Giżycko poinformowało, że nie otrzymało wszystkich wymaganych informacji, w tym wyjaśnień od FSC, które są niezbędne do rozpatrzenia wniosku. Termin udzielenia odpowiedzi uległ wydłużeniu do dnia 21 listopada 2019 r. Następnie termin przesuwał się o kolejne miesiące. Do dnia dzisiejszego, 25 maja 2020 r., Nadleśnictwo Giżycko nie wydało decyzji na wniosek o ustanowienie lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności.

Jakie jest stanowisko Lasów Państwowych w sprawie ustanowienia lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności HCVF 6 w Lesie Miejskim?

Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych (pismo z dnia 9 sierpnia 2019 r.):
„(…) fakt, że Las Miejski jest ważnym obszarem dla rekreacji społeczeństwa nie jest przesłanką do objęcia go w całości kategorią HCVF 6. Kategoria ta powinna być zarezerwowana dla szczególnych obszarów związanych z lokalną kulturą, jak na przykład cmentarze, miejsca pamięci.”

Nadleśniczy Nadleśnictwa Giżycko (artykuł w lokalnej gazecie z 10 października 2019 r.):

Pytanie: Grupa przedstawicieli społecznych oraz samorządowych chcą objęcia tego lasu formą HCVF 6 (lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności). Dlaczego leśnicy nie przystają na taką formę ochrony?

Odpowiedź: Las Miejski ma szczególne znaczenie dla społeczeństwa, dla nas, leśników, także, ale nie jest to las, który by wskazywał na zasadność objęcia tą kategorią. (…) Podkreślam raz jeszcze: nie stronimy od potrzeb mieszkańców, ale obejmowanie całego kompleksu leśnego kategorią HCVF 6 w ocenie miejscowych leśników i kierownictwa Lasów Państwowych nie wydaje się uzasadnione.  

Jak pomagamy leśnikom z Nadleśnictwa Giżycko, podjąć słuszną decyzję oraz przestrzegać wymogów krajowego standardu FSC w kwestii ustanowienie lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności?

29 lipca zwracamy się do Forest Stewardship Council International Center (FSC IC) o przygotowanie interpretacji krajowego standardu w związku z impasem, jaki pojawił się w sprawie Lasu Miejskiego. Interpretacja FSC pozwoliłaby raz na zawsze zażegnać wszelkie wątpliwości, co do zasadności ustanowienia lasu kluczowego dla tożsamości kulturowej lokalnej społeczności w naszym Lesie.

16 sierpnia otrzymujemy wstępną (niezatwierdzoną) interpretację z międzynarodowego biura FSC IC, którą następnie FSC IC postanawia poddać konsultacjom.

17 października FSC IC informuje władze samorządowe Giżycka o rozpoczęciu konsultacji publicznych. FSC IC informuje, że ich celem jest opublikowanie ostatecznej wersji do końca października lub na początku listopada 2019.

Konsultacjom, które rozpoczęły się 15 października 2019 r., poddany został gotowy projekt interpretacji przygotowany przez FSC IC, który odpowiada na kluczowe pytania:

Kontekst: Społeczność lokalna w północno- wschodniej Polsce zidentyfikowała obszar 320 ha „Lasu Miejskiego” jako HCVF 6, ze względu na jego kluczowe znaczenie dla tradycyjnej tożsamości kulturowej lokalnej społeczności. Społeczność lokalna wyraziła swoją wolę za pomocą:

  • petycja podpisana przez prawie 4000 osób,
  • uchwały władz lokalnych,
  • oświadczenie podpisane przez Wójta Gminy Giżycko, Burmistrza Giżycka oraz Starostę Giżyckiego,
  • wnioski organizacji społecznych popierających petycję,
  • artykuły w lokalnych gazetach i programach radiowych.

Pytanie: Czy standard FSC dla Polski pozwala zarządcy lasu zlekceważyć wyżej opisany wniosek o utworzenie obszaru HCVF 6 w gminie Giżycko, o maksymalnej powierzchni 320 ha, i tym samym nie zarządzać tym obszarem jako HCVF 6?

Odpowiedź: Nie, zlekceważenie wniosku jest niezgodne z FSC-STD-POL-01-2013 Aneks 3. W oparciu o dostępną dokumentację, zarządca lasu jest zobowiązany uszanować wniosek władz lokalnych o wyznaczenie 320 ha Puszczy Giżyckiej jako HCVF 6 i unikać jakichkolwiek działań w tym lesie, które mogłyby spowodować utratę wartości kluczowych dla tradycyjnej tożsamości kulturowej społeczności Giżycka (obszary o znaczeniu kulturowym, ekologicznym, ekonomicznym lub religijnym zidentyfikowane we współpracy ze społecznością Giżycka).

Pytanie: Chcemy również zapytać, czy istnieją jakiekolwiek przesłanki, aby wniosek o uznanie kategorii HCVF 6, złożony w sposób opisany powyżej, mógł zostać odrzucony?

Odpowiedź: Na podstawie przedstawionych informacji, nie można przewidzieć wystarczającego uzasadnienia dla odrzucenia kategorii HCVF 6.

Co wydarzyło się do tej pory w 2020 r.?

14 stycznia pytamy FSC IC, kiedy można oczekiwać publikacji interpretacji.

Tego samego dnia FSC IC informuje, że zakończono podstawową analizę opinii i dokument podsumowujący jest prawie gotowy. Być może potrzeba będzie jeszcze kilku tygodni na opublikowanie interpretacji.

9 marca odbywa się rozmowa osób trzecich z przedstawicielami FSC IC.  Otrzymujemy informacje z przebiegu tej rozmowy. Informacje uzyskane w trakcie tej rozmowy nie przeszły jednak weryfikacji poprzez autoryzację biura FSC IC.

11 marca osobiście prosimy o rozmowę z przedstawicielami FSC IC, która odbywa się 13 marca. Informacje uzyskane w trakcie tej rozmowy nie przeszły jednak weryfikacji poprzez autoryzację biura FSC IC.

1 maja publikujemy artykuł „Jesteśmy z Lasem Miejskim już rok”

8- 15 maja w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku odbywa się audyt gospodarki leśnej w systemie FSC. Brak interpretacji FSC IC w sprawie ustanowienia HCVF 6 w Lesie Miejskim prawdopodobnie spowoduje, że audytorzy, pomimo spełnionych wszystkich wymagań do ustanowienia HCVF 6 w Lesie Miejskim, nie zajmą się sprawą, nie mając oficjalnego poglądu FSC IC na sprawę.

12 maja prosimy FSC IC o wyjaśnienie opóźnień w publikacji interpretacji.

13 maja FSC IC informuje, że są na ostatnim etapie finalizacji interpretacji. FSC ma poważny kryzys związany z koronawirusem, a tłumaczenie komentarzy, ich ocena i zgłaszanie wymagało znacznie więcej czasu niż przewidywano.

20 maja otrzymujemy od FSC IC wezwanie do usunięcia ze strony internetowej Natural Forest Foundation oraz mediów społecznościowych nieprawdziwych informacji zamieszczonych w artykule „Jesteśmy z Lasem Miejskim już rok”.