Działania

Monitoring obszarem Puszczy Boreckiej

Fundacja Las Naturalny przystąpiła do realizacji projektu kontroli społecznej pn. Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej

https://www.fundacjalasnaturalny.pl/wp-content/uploads/2015/05/eea-grants1-300x200.jpg
https://www.fundacjalasnaturalny.pl/wp-content/uploads/2015/05/pfdm2-300x200.jpg
https://www.fundacjalasnaturalny.pl/wp-content/uploads/2015/05/fb1-300x200.jpg

Projekt „Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej” realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG


Waloryzacja przyrodnicza Lasu Miejskiego koło Giżycka

Las Miejski
Uroczysko Las Miejski leżące na północny wschód od Giżycka w województwie warmińsko- mazurskim, jest interesującym pod wieloma względami obiektem przyrodniczym. Według różnych źródeł, jego historia sięga okresu końca ostatniego zlodowacenia i kształtowania się rozległych puszcz na terenie północno- wschodniej Polski oraz następującej w kolejnych wiekach presji osadnictwa na tych ziemiach.
Ze względów gospodarczo- użytkowych ten niewielki kompleks leśny, wielokrotnie pomniejszany
w poprzednich stuleciach, zachowano i ostatecznie na początku XVII wieku nadano mu status lasu miejskiego. Historia oddziaływania człowieka była powiązana początkowo z umiarkowanym użytkowaniem jako miejsce wypasu bydła, źródło drewna opałowego i budowlanego a z czasem jako obiektu podlegającego gospodarce leśnej. W latach dwudziestych XX wieku doceniono walory Lasu Miejskiego po raz pierwszy i zagospodarowano pod potrzeby rekreacji i odpoczynku mieszkańców miasta.

  1. Wstępna ocena wysokich wartości przyrodniczych 
    Las Miejski charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu z obecnością wzgórz morenowych i dużym współczynnikiem deniwelacji terenu. Warunki fizjograficzne sprzyjają rozwojowi zbiorowisk leśnych na podłożu żyznych gleb brunatnych oraz hydrogenicznych. Tym samym wykształciły się tutaj siedliska mające znaczenie dla Wspólnoty jak grąd subkontynentalny oraz priorytetowe jak łęgi i świerczyny borealne na torfie.Pod kątem typologii siedlisk stosowanej leśnictwie, Las Miejski odznacza się obecnością większości typów siedliskowych lasu spotykanych na niżu Polski. Nie występują tutaj jedynie typy siedliskowe lasu związane z glebami ubogimi jak bory suche oraz bory świeże.
    W trakcie inwentaryzacji prowadzonej na potrzeby wdrażania obszarów Natura 2000 w Polsce, większość wydzieleń Lasu Miejskiego została zakwalifikowana jako siedliska Natura 2000 a ponadto oznaczono 25 mikrosiedlisk naturowych- najczęściej łęgów jesionowo-olszowych oraz świerczyn borealnych na torfie.
    Obszar lasu w całości stanowi lasy ochronne będące fragmentami rodzimej przyrody oraz w dużej mierze lasy ochronne- wodochronne. W procesie ubiegania się o certyfikat Forest Stewardship Council, pracownicy Lasów Państwowych zinwentaryzowali również lasy zakwalifikowane przez FSC jako HCVF 3.1- siedliska skrajnie rzadkie i ginące, HCVF 3.2- siedliska rzadkie i zagrożone w skali Europy oraz HCVF 4.1- siedliska chroniące gleby hydrogeniczne i zasoby wód powierzchniowych.
    Charakteryzując się nagromadzeniem wielu form przyrody w tym cennych przyrodniczo mikrosiedlisk, udziałem gatunków typowych dla puszcz strefy subborealnej wciąż zachował wiele cech lasu naturalnego. Udział sosny w drzewostanie jest śladowy a wśród gatunków dominuje dąb wraz ze świerkiem oraz grab, olcha i brzoza. Są to gatunki których struktura przestrzenna w Lesie Miejskim świadczy o reprezentatywności Lasu jako obiektu o dużym stopniu naturalności.
  2. Podobieństwa z Puszczą Borecką- obszarem Natura 2000 
    Pokrewieństwo biocenotyczne Lasu Miejskiego i Puszczy Boreckiej zostało zaprezentowane w opracowaniu pn."Zróżnicowanie przestrzenne siedlisk na przykładzie wybranych fragmentów Lasu Miejskiego obok Giżycka oraz Puszczy Boreckiej". W rzeczonym opracowaniu mającym na celu zbadanie pokrewieństw pomiędzy obydwoma kompleksami leśnymi, wykazano duże podobieństwa w przestrzennym rozmieszczeniu płatów siedlisk. Udowodniono, iż istnieje historyczna współzależność pomiędzy ekosystemami obu zespołów leśnych.
  3. Dotychczasowe rozpoznanie wartości przyrodniczych Lasu Miejskiego 
    Przedstawienia Lasu Miejskiego, jako interesującego przyrodniczo obiektu podjęto się pierwszy raz w roku 2005, kiedy to powstało opracowanie pn. "Las Miejski koło Giżycka". Zawarto w nim analizę cech siedlisk leśnych w oparciu do dane zaczerpnięte z Planów Urządzania Lasu z lat 1967 oraz 1997. Wykazano w nim istnienie wyjątkowych walorów Lasu Miejskiego, wyróżniających na tle pozostałych kompleksów leśnych. Opracowanie jednak nie stanowi żadnej podstawy do wnioskowania o ograniczenie prowadzonej w nim gospodarki leśnej a tym bardziej za utworzeniem w Lesie Miejskim formy ochrony przyrody, gdyż nie ma ono charakteru pracy inwentaryzacyjno- badawczej, która jest niezbędna do oceny aktualnej i rzeczywistej jakości elementów środowiska przyrodniczego.
  4. Antropopresja 
    Rozwój urbanizacyjny miasta Giżycko przynosi niekorzystne zmiany oddziaływujące na Las Miejski.W ostatnich latach w bliskim sąsiedztwie lasu powstało wiele domów jednorodzinnych a mieszkańcy miasta coraz chętniej odwiedzają Las Miejski. Penetracja lasu odbywa się poprzez osoby odbywające piesze wędrówki oraz biegi, rowerzystów jak też całe rodziny spędzające czas przy miejscach wyznaczonych na ognisko. Pojawia się sporadyczny jak dotąd trend nielegalnego wykorzystywania Lasu Miejskiego, jako miejsca do uprawiania sportów motocrosowych. Stwierdzono dewastacje płatów cennych siedlisk bagiennych poprzez ich penetrację quadami. Zaobserwowano regularne wykorzystywanie Lasu Miejskiego do prowadzenia z kilkudziesięcioosobowymi grupami dzieci zajęć z survivalu, poza wytyczonymi obszarami przeznaczonymi do tego celu oraz poza granicami ścieżek edukacyjnych i często w siedliskach stanowiących miejsce lęgu chronionych prawem europejskim gatunków ptaków jak dzięcioł średni.
    Pojawiająca się potrzeba wykorzystania Lasu Miejskiego jako obiektu o cechach czysto społecznych może przyczynić się do powstania niedalekiej przyszłości idei zagospodarowania całego obszaru lasu pod kątem rekreacji i wypoczynku. Fundacja Las Naturalny przystąpiła do realizacji projektu kontroli społecznej pn. Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej
    Przyczyną obecności ludzi w Lesie Miejskim jest oczywiste sąsiedztwo terenów zamieszkałych w jego pobliżu. Brak wiedzy po stronie zarządcy- Nadleśnictwa Giżycko, na temat rozpoznanych dotychczas wartości przyrodniczych skutkuje podejściem społeczeństwa do Lasu Miejskiego jak do parku miejskiego, co owocuje w nadużycia w jego użytkowaniu. Obecnie obszar ten jest lasem gospodarczym i jest udostępniany dla społeczeństwa zgodnie z zapisami ustawy o lasach.
    W wyniku zwiększającej się penetracji lasu przez ludzi następuje antropofobia zwierząt. Obserwowane w 2002 roku dziki, sarny, zające oraz lisy nie są dziś stwierdzane (prowadzony monitoring Fundacji). Gatunki ptaków chronionych prawem, które odbywają w Lesie Miejskim lęgi, podlegają presji obecności człowieka co skutkuje zmniejszonym sukcesem lęgowym lub odstąpieniem od lęgów. Zaobserwowano tak niekorzystny trend zmian wobec dzięcioła czarnego oraz orlika krzykliwego jak też ptaków środowisk wodnych- czernicy, czapli siwej, głowienki i innych.
    Penetracja siedlisk cennych przyrodniczo przez zorganizowane grupy oraz osoby uprawiające sporty ekstremalne skutkuje ich dewastacją, co wiąże się ze zniszczeniem delikatnej struktury glebowej torfowisk oraz wypieraniem z tych siedlisk gatunków lęgowych ptaków i owadów związanych z obecnością martwego drewna. Zniszczeniu ulegają stanowiska nierozpoznanych dotąd gatunków porostów.
    Powstanie w przyszłości potrzeby zagospodarowania Lasu Miejskiego pod potrzeby społeczeństwa przyniesie nieodwracalne skutki przekształcenia Lasu Miejskiego w obiekt o charakterze parkowym. Zagrożone będą siedliska, które obecnie rozpoznano, jako cenne przyrodniczo oraz gatunki związane z tymi siedliskami, o których obecności wciąż wiadomo zbyt mało.