Las lasowi nierówny.
Czy las to teren porośnięty drzewami czy ekosystem z całym bogactwem powiązań między jego wszystkimi elementami? Definicja pojęcia lasu wpływa na to jak postrzegamy otaczające nas tereny. Pojęciu lasu poświęcona była prezentacja Adama Wajraka na TEDxWarsaw.
Niedawno pisaliśmy o tym, że przy udziale Google Earth powstała mapa światowego lasu. Można z niej odczytać ile w ostatnim czasie przybyło na Ziemi terenów pokrytych drzewami. Obszary te określane się mianem lasu. Nasuwa się pytanie czy wszystkie tereny, które na zdjęciach satelitarnych pokrywają drzewa, są lasem. Czy mianem tym można określić teren zagospodarowany przez człowieka, z którego pozyskuje drewno, czy pojęcie lasu powinno być zarezerwowane dla ekosystemu z całym bogactwem powiązań między jego poszczególnymi elementami? Zgodnie z informacją podaną przez twórców mapy, w skali globalnej, w ciągu ostatnich lat, ubyło 2,3 mln km kw. lasu a przybyło go 800 tys. km kw. Pojawienie się nowych drzew jest sprawą korzystną ze względu na produkcję przez rośliny tlenu oraz magazynowanie węgla. Jeśli jednak „plantacje drzew” zastępują naturalny las, jest to ogromna strata dla istniejącego tam wcześniej ekosystemu, który bezpowrotnie ginie. Poważnie zagraża to bioróżnorodności, może również negatywnie wpływać na stan gleby, którą chroni naturalny las.
Zgodnie z informacją podaną przez Ministerstwo Środowiska „na podstawie ustawy o lasach, lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym lub przejściowo jej pozbawiony”. Ponadto teren ten musi być przeznaczony do produkcji leśnej, stanowić rezerwat przyrody (lub park narodowy) albo być wpisany do rejestru zabytków.
Ustawa dzieli lasy na te przeznaczone do pozyskiwania surowców oraz rezerwaty przyrody. Różnicom między tymi dwoma rodzajami lasu była poświęcona prezentacja Adama Wajraka na TEDxWarsaw. Przyrodnik opowiada w niej jakim zaskoczeniem był dla niego widok pierwotnego lasu w Białowieskiem Parku Narodowym. W porównaniu z typowymi lasami w innych częściach kraju, jest on ciemny, nieuporządkowany i wilgotny. Można znaleźć w nim rzadko spotykane gdzie indziej drzewa, takie jak klony, lipy i olsze. Białowieskie drzewa są ogromnych rozmiarów, na obszarze puszczy jest też dużo martwego drzewa. Dzięki temu park narodowy jest miejscem życia wielu rzadkich zwierząt, m.in. dzięcioła trójpalczastego. Adam Wajrak ubolewa, że często wycina się naturalny las, bogaty ekosystem pełen wzajemnych zależności, by posadzić w jego miejscu plantację sosen.
W swojej prezentacji Adam Wajrak mówi, że w naturalnym lesie toczy się walka o przetrwanie. Wiele młodych drzewek jest zjadanych przez roślinożerców. Silna populacja drapieżników jest potrzebna do tego by pozostałe mogły wyrosnąć na dorodne drzewa. Wajrak podkreśla, że nie można sztucznie stworzyć lasu – ekosystemu, z jego skomplikowanymi zależnościami, wynikającymi z wielu naturalnych czynników.
Często słyszymy o tym, że gdzieś w Polsce lub w innym miejscu na Ziemi posadzono las. W ten sposób określa się również obsadzanie drzewami terenów do niedawna zajętych przez pierwotny las tropikalny. Informacje takie mogą stwarzać wrażenie, że strata, która wynikła z wcześniejszego wycięcia naturalnego lasu zostaje zrekompensowana. Niestety jak podkreśla Adam Wajrak: „lasu z jego skomplikowanymi zależnościami nie da się posadzić”.
