Puszcza Borecka. W odpowiedzi na naszą skargę Komisja Europejska rozpatruje sprawę PUL nadleśnictwa Borki [6 stycznia 2017]
[6 stycznia 2017]
Puszcza Borecka. W odpowiedzi na naszą skargę Komisja Europejska rozpatruje sprawę PUL nadleśnictwa Borki
Plan Urządzania Lasu jest najważniejszym dokumentem na podstawie którego prowadzona jest gospodarka leśna w nadleśnictwie. Sporządza się go raz na 10 lat i w momencie jego projektowania zostaje poddany strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. To wtedy właśnie Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (RDOŚ) ocenia, czy zakres zaplanowanych zabiegów gospodarczych może negatywnie wpłynąć na chronione siedliska oraz gatunki. W 2010 r. zatwierdzono Plan Urządzania Lasu (PUL) dla nadleśnictwa Borki, jednak z naruszeniem prawa. W tym artykule postaramy się zaprezentować chronologicznie ciąg wydarzeń jakie miały miejsce w związku ze sprawą, która ostatecznie trafiła do Komisji Europejskiej.
Wytypowanie najcenniejszych fragmentów Puszczy Boreckiej
W 2009 r., tuż przed powstaniem PUL, zespół naukowców z Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego (UWM) pod kierownictwem dr Zalewskiej wytypował najcenniejsze fragmenty Puszczy Boreckiej, będącej pod zarządem nadleśnictwa Borki. Jest to kluczowy wątek całej sprawy. Zostają wytypowane wydzielenia leśne charakteryzujące się najmniejszym stopniem ingerencji leśnictwa oraz obecnością rzadkich i ginących charakterystycznych gatunków puszczańskich.
Porozumienie z 20 listopada 2009 r.
W 2009 r. RDOŚ i RDLP podpisują porozumienie dotyczące ustalenia gospodarczych zadań hodowlano- ochronnych w powstającym PUL dla nadleśnictwa Borki w wyznaczonych najcenniejszych przyrodniczo obszarach Puszczy Boreckiej. Zakładało ono dopuszczenie użytkowania rębnią IIIb wydzieleń ze stanowiskami dobrze zachowanych grądów oraz rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt.
Negatywna opinia RDOŚ
Opinia RDOŚ do projektu PUL wraz z prognozą oddziaływania na środowisko (PONŚ) była negatywna. Wskazywano wówczas, że w ciągu 10 lat wycięte zostanie 25,3% powierzchni grądów i 17,8% powierzchni łęgów na terenie SOO Puszcza Borecka (oraz 39,5% grądów na terenie nadleśnictwa poza obszarami Natura 2000). RDOŚ potwierdził, że przyczyni się to do negatywnego wpływu PUL na środowisko i poszczególne jego elementy, w tym na cel ochrony i integralność obszarów Natura 2000. W projektowanym PUL nie wzięto pod uwagę wyników badań naukowców z UWM.
W podsumowaniu negatywnej opinii, RDOŚ zarekomendował potrzebę objęcia ochroną najcenniejszych przyrodniczo wydzieleń na terenie Puszczy Boreckiej. Zwrócono się do leśników o wstrzymanie planowanych cięć w wydzieleniach zakwalifikowanych do kategorii 3 powierzchni ochronnych wymienionych w prognozie oddziaływania na środowisko, do czasu podjęcia wspólnej decyzji w tej sprawie.
Czym są powierzchnie ochronne kategorii 3?
Są to ostatnie fragmenty Puszczy Boreckiej, które cechują się bogactwem gatunków ptaków, mchów i porostów, typowych dla niżowych lasów puszczańskich. Zostały wytypowane w trakcie prac waloryzacyjnych w 2009 r. przez zespół naukowców z UWM. Występują w nich gatunki objęte ochroną prawną, gatunki rzadkie w Polsce północno- wschodniej, będące na Czerwonych Listach, będące wskaźnikami pierwotnego lasu oraz gatunkami sieci Natura 2000.
Porozumienie z 17 maja 2010r.
Tego dnia odbyło się spotkanie, dotyczące negatywnej opinii RDOŚ, w trakcie którego dyrektorzy RDOŚ i RDLP podpisali kolejne porozumienie, gdzie wspólnie uzgodniono potrzebę wprowadzenia w Prognozie Oddziaływania na Środowisko (PONŚ) zmiany polegającej na wyłączeniu z zabiegów wydzieleń zakwalifikowanych do kategorii 3 powierzchni ochronnych. Ustalenia zostały uzgodnione i zatwierdzone przez dyrektorów RDOŚ i RDLP.
Druga opinia RDOŚ do PUL wraz z Prognozą.
RDOŚ wydał ponowną opinię, tym razem warunkowo pozytywną. Warunkiem uznania przez RDOŚ, iż plan nie wpłynie znacząco negatywnie na środowisko i jego poszczególne elementy, w tym na cel ochrony i integralność obszaru Natura 2000 było uwzględnienie w PUL dla Nadleśnictwa Borki uwag dotyczących wyłączenia z użytkowania wydzieleń zakwalifikowanych do kategorii 3.
Decyzja MŚ zatwierdzająca PUL
Plan Urządzania Lasu dla Nadleśnictwa Borki został zatwierdzony dnia 2 października 2010 r. W uzasadnieniu do decyzji, Minister Środowiska fałszywie podaje iż: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie pismem znak: RDOŚ-28-OON-6635-0053-019/10/hi z dnia 14 lipca 2010 r. zaopiniował pozytywnie projekt planu urządzania lasu dla Nadleśnictwa Borki na lata 2010- 2019 wraz z Prognozą Oddziaływania na Środowisko.
Lata 2010 -2014. „Spełnienie warunków RDOŚ do wydania pozytywnej opinii”.
W ciągu następnych 4 lat Nadleśnictwo Borki prowadzi rębnie w najcenniejszych fragmentach Puszczy Boreckiej, zakwalifikowanych do kategorii 3 powierzchni ochronnych. Opinia RDOŚ z dnia 14 lipca 2010 r. została okrojona z listy wydzieleń, które miały być wyłączone z gospodarowania. Zniszczone zostają stanowiska gatunków wskaźnikowych dla niżowych lasów puszczańskich: mchy i porosty, znajdujące się Czerwonych Listach jako zagrożone. Zachowane w stanie zbliżonym do naturalnego ostatnie fragmenty grądów zostają wycięte w wyniku przeprowadzenia rębni.
Rok 2014. RDOŚ orientuje się że nadleśnictwo wycina drzewa w wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnej i zadaje pytania.
W piśmie z dnia 22 października 2014 r., skierowanym do nadleśniczego nadleśnictwa Borki oraz do RDLP w Białymstoku, RDOŚ wyraża zaniepokojenie sytuacją jaka miała miejsce w oddziale 39 a leśnictwa Lipowo, gdzie usunięto prawie cały drzewostan , pozostawiając pojedyncze drzewa z plechami reliktowego prostu- granicznika płucnika, które zostały odsłonięte w wyniku czego nastąpiła zmiana warunków świetlnych i wilgotnościowych dla plech granicznika płucnika.
RDOŚ poinformował jednocześnie, że w dniu 17 maja 2010 r. w nadleśnictwie Borki odbyło się spotkanie w sprawie opinii do PONŚ PUL nadleśnictwa Borki. Podczas tego spotkania dokonano ustaleń, które dotyczyły m.in. konieczności wprowadzenia zmian w prognozie oddziaływania na środowisko. Ze spotkania została sporządzona notatka służbowa i podpisana przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku. W punkcie 16 tej notatki zapisano, że należy wprowadzić w „Prognozie…” zmiany polegające na wyłączeniu z zabiegów wydzieleń zakwalifikowanych do kategorii 3 powierzchni ochronnych wymienionych w tabeli 54 na str. 174. Oddział 39a został zakwalifikowany w tabeli 54 „Prognozy…” do kategorii 3 powierzchni ochronnych i zgodnie z ustaleniami dokonanymi podczas spotkania w dniu 17 maja 2010r. powierzchnia ta miała zostać wyłączona z zabiegów.
Odpowiedź nadleśniczego nadleśnictwa Borki
W piśmie zwrotnym, nadleśniczy pan Piotr Gawrycki wyjaśnia, iż nie wie dlaczego opinia RDOŚ dotycząca projektu PUL dla Nadleśnictwa Borki oparta na uzgodnieniach z 17 maja 2010 r. nie została wzięta pod uwagę przy zatwierdzaniu PUL, sugerując, iż prawdopodobnie analiza treści tej opinii przez organ do tego uprawniony , nie pozwalała na tak daleko idące ograniczenia gospodarcze.
Rok 2015. Nasz projekt „Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej” oraz wykrycie nieprawidłowości
W trakcie realizacji projektu, realizując działanie dotyczące rozpoznania trudności i opóźnień w wyznaczaniu stref ochronnych dla reliktowego porostu granicznika płucnika w Nadleśnictwie Borki, w listopadzie 2015r. zawnioskowaliśmy do RDOŚ o dokumenty dotyczące postępowania , jakie zostało wszczęte na wniosek Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, dotyczącego bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku w gatunkach chronionych i chronionych siedliskach przyrodniczych, mającego być następstwem realizacji założeń ” Strategii ochrony granicznika płucnika na terenie Nadleśnictwa Borki”. Otrzymaliśmy pismo z dnia 22 października 2014 r. w którym RDOŚ wyraża zaniepokojenie wykonaniem prac gospodarczych w wydzieleniu 39 a zakwalifikowanym do kategorii 3 powierzchni ochronnych.
Działania RDOŚ i RDLP w trakcie realizacji naszego projektu.
W dniu 19 października 2015 r. odbyło się spotkanie w siedzibie nadleśnictwa Borki, w trakcie którego przedstawiciele RDOŚ i RDLP uzgodnili dalszy sposób postępowania w drzewostanach wskazanych w opinii RDOŚ w Olsztynie z dnia 14 lipca 2010 r. Leśnicy podkreślili że ustalenia z 2010 r. zdezaktualizowały się z uwagi na zachodzące zmiany w drzewostanach oraz wskazali, że w niektórych przypadkach zasadne jest wykonanie pewnych działań ochronno- hodowlanych. Dokonano wizytacji wybranych drzewostanów. Przedstawiciele Lasów Państwowych zaproponowali powołanie zespołu, którego zadaniem będzie przegląd wydzieleń leśnych z opinii RDOŚ z 14 lipca 2010 r. Nadleśnictwo zaproponowało przygotowanie zestawienia wszystkich powierzchni z opisem oraz propozycją niezbędnych działań hodowlanych. Kuriozalny jest fakt, iż w trakcie spotkania debatowano o sposobie gospodarowania wydzieleniami, mającymi zostać wyłączone z gospodarowania co miało stanowić warunek do uznania, że plan urządzania lasu nadleśnictwa Borki nie wpłynie znacząco negatywnie na środowisko i jego poszczególne elementy. Warunki opinii RDOŚ do PUL wraz z PONŚ nie zostały dotrzymane, gdyż przez 4 ostatnie lata leśnicy gospodarowali w wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnych. Fakt ten, jako naruszenie prawa został zaakceptowany przez obie strony a dalsze uzgodnienia miały dotyczyć przyjętej metody prowadzenia zabiegów pielęgnacji młodego pokolenia po wyciętych starodrzewach.
21 stycznia 2016. Spotkanie konsultacyjne z przedstawicielami RDLP, RDOŚ i nadleśnictwa w ramach projektu Monitoring zarządzania obszarem Puszczy Boreckiej.
Zorganizowaliśmy spotkanie, w trakcie spotkania poruszyliśmy temat nieprawidłowości dotyczącej zatwierdzania PUL Nadleśnictwa Borki na lata 2010- 2019. Przedstawiliśmy uczestnikom spotkania opinię zewnętrznego eksperta który zdiagnozował wystąpienie naruszenia prawa po stronie Ministerstwa Środowiska oraz błędny sposób wydania opinii RDOŚ do PUL nadleśnictwa Borki na lata 2010- 2019 wraz z PONŚ. Zapowiedzieliśmy przekazanie sprawy dla odpowiednich służb, mających zweryfikować i usunąć naruszenie prawa. Prezentacje ze spotkania zostały udostępnione adresatom projektu.
5 lutego 2016 r . Opiniowanie przez RDOŚ zrealizowanych i planowanych zabiegów gospodarczych w wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnych.
Mleko już się rozlało więc należy zaopiniować dalsze postępowanie ze zniszczonymi fragmentami najlepiej zachowanych grądów oraz zniszczonymi stanowiskami rzadkich i ginących gatunków. RDOŚ pozytywnie opiniuje wykonanie wszelkich niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych w drzewostanach do 20 roku życia, wprowadzenie odnowień sztucznych oraz usuwanie świerków zasiedlonych przez korniki. W odniesieniu do wykonania części planowanych rębni, RDOŚ podtrzymuje stanowisko opierające się na uzgodnieniach pomiędzy RDLP w Białymstoku a RDOŚ w Olsztynie zawartych w punkcie 16 notatki służbowej z dnia 17 maja 2010r.
8 marca 2016r. odbyło się kolejne spotkanie, którego celem było ustalenie dalszego postępowania w drzewostanach wskazanych przez RDOŚ w opinii do Prognozy Oddziaływania na Środowisko Planu Urządzania Lasu dla Nadleśnictwa Borki
Omówiono propozycje działań hodowlano- ochronnych do których RDOŚ odniosła się dnia 5 lutego 2016r. Wskazano jakie zabiegi hodowlano- ochronne należy przeprowadzić. RDOŚ zezwala na przeprowadzenie rębni w ostatnich zachowanych wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnej.
27 kwietnia 2016r. składamy skargę do Najwyższej Izby Kontroli
Wydział Skarg i Wniosków (WSiW) dziękuje nam za przesłane informacje dotyczące działań podejmowanych przez instytucje ochrony środowiska związane z projektem PUL nadleśnictwa Borki. Jak podkreślają pracownicy WSiW, problematyka którą zgłosiliśmy jest bliska Najwyższej Izbie Kontroli o czym mogą świadczyć przeprowadzone systematycznie kontrole dotyczące gospodarki leśnej, pozyskiwania i sprzedaży drewna, zarządzania lasami i gospodarowania mieniem Skarbu Państwa. Zgłoszone przez nas kwestie zostają zarejestrowane w celu ich ewentualnego wykorzystania w działalności NIK.
5 września 2016r. składamy wniosek do Ministerstwa Środowiska o usunięcie naruszenia prawa
Ministerstwo Środowiska (MŚ) kłamie, sugerując że na etapie sporządzania projektu PUL, dyrektor RDLP w Białymstoku uwzględnił zgłaszane w opinii RDOŚ postulaty, wobec czego przedmiotową opinię do PUL dla nadleśnictwa Borki należy uznać za pozytywną. Ministerstwo Środowiska, pomijając fakt przeprowadzenia rębni w wydzieleniach mających zgodnie z opinią RDOŚ w Olsztynie być wyłączone z gospodarowania, informuje nas w swoim piśmie że po kilku latach realizacji planu (czyt. bezprawnych cięć w wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnych) ustalenia z opinii RDOŚ musiały zostać zweryfikowane. W opinii MŚ zasadnym było wykonanie w niektórych przypadkach działań ochronno- hodowlanych, w tym związanych z odsłonięciem młodego pokolenia (czyt. posadzonych drzew po wycięciu starodrzewi w wydzieleniach kategorii 3). Zdaniem MŚ, zmiany do opinii RDOŚ z dnia 14 lipca 2010r. zostały zaakceptowane i wprowadzone poprzez późniejsze ustalenia.
Grudzień 2016r. Wnioskujemy do nadleśnictwa Borki o wykaz zaplanowanych prac gospodarczych na rok 2017 i odpowiadamy na nie.
Z wykazu który otrzymujemy wynika, iż nadleśnictwo planuje przeprowadzenie rębni w ostatnich zachowanych wydzieleniach kategorii 3 powierzchni ochronnych. Prace zostają zaplanowane z początkiem stycznia. Kierujemy pismo do nadleśnictwa w którym informujemy o przekazaniu sprawy do Komisji Europejskiej oraz przypominamy o obowiązku zachowania zasady ostrożności (art. 6 ust. 2 prawa ochrony środowiska)
Dokumenty związane ze sprawą:
Rejestracja skargi przez Dyrekcję Generalną ds. Środowiska Komisji Europejskiej
Chcesz pomóc? Bądź pierwszy który to zrobi.
Jak dotąd, nigdy nie otrzymaliśmy wsparcia finansowego od osób prywatnych a działamy już od 4 lat. Wspierając nasze działania pomagasz nam chronić lasy wraz z ich różnorodnością biologiczną i procesami naturalnymi.
Numer konta: 78-1540-1072-2107-9122-3025-0001 Bank Ochrony Środowiska S.A. w Warszawie [ W dzień 19.01.2024 r. numer konta nieaktualny]
W przelewie należy dopisać: „Darowizna na cele statutowe”
Podziękowania:
Dziękujemy Pani Alinie z Wrocławia, za dokonanie darowizny na rzecz fundacji. Jest to pierwsza darowizna jaką otrzymaliśmy w 4 letniej działalności. Otrzymane pieniądze przeznaczymy na kampanię promocyjną inwentaryzacji drzew dziuplastych w nadleśnictwie Borki.