Publikujemy raport, którego jesteśmy współautorami pn. „Próba oceny zarządzania najcenniejszymi lasami w Polsce” [13 sierpnia 2017]
[13 sierpnia 2017]
Publikujemy raport, którego jesteśmy współautorami pn. „Próba oceny zarządzania najcenniejszymi lasami w Polsce”
Lasy w Polsce zajmują około 30% powierzchni kraju, z czego prawie 81 % to lasy publiczne. Zdecydowana większość tego obszaru stanowi mienie Skarbu Państwa i pozostaje pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (LP). Są to dobra ogólnonarodowe, będące własnością wszystkich obywateli Rzeczpospolitej Polskiej.
Lasy są równocześnie ostoją przyrody; miejscem występowania cennych ekosystemów i gatunków.
W naszej części Europy nie ma już wprawdzie wielkich obszarów leśnych nie tkniętych ręką ludzką, ale wciąż zachowały się przykłady mało zniekształconych lasów o charakterze naturalnym- od kompleksu Puszczy Białowieskiej i Lasów Turnickich, po mniejsze fragmenty takich lasów rozproszone na terenie całego kraju. Jedynie ok. 1% lasów podlega ochronie rezerwatowej.
Ochrona tych wartości przyrodniczych opiera się zarówno na zapisach szeregu aktów prawnych, jak i na wewnętrznych uregulowaniach Lasów Państwowych. Zasady gospodarowania w lasach reguluje w szczególności Ustawa o lasach, która nakreśla cele gospodarcze zgodnie z przyrodniczymi, społecznymi i produkcyjnymi funkcjami lasu. Gospodarka leśna w Polsce podlega planowaniu. Wyspecjalizowane firmy, w cyklach dziesięcioletnich, sporządzają na zlecenie Lasów Państwowych tak zwane plany urządzenia lasu (PUL). Plany te zawierają tzw. Program Ochrony Przyrody, poddawane są także ocenie oddziaływania na środowisko. Większość RDLP posiada tzw. certyfikat FSC, teoretycznie gwarantujący przestrzeganie licznych wymogów społecznych i środowiskowych, także w zakresie ochrony walorów przyrodniczych. Mechanizmy te powinny teoretycznie gwarantować ujęcie potrzeb ochrony przyrody w gospodarce leśnej.
Pomimo, że przyrodnicze funkcje wymienione są w ustawie na pierwszymi miejscu, obserwujemy jednak, że w praktyce często rozumiane są one jako służebne wobec potrzeb człowieka. Nie zawsze dostrzegana jest potrzeba zachowania w nienaruszonym stanie naturalnych procesów przyrodniczych, a wraz z nimi całej gamy organizmów, których populacje nierzadko egzystują na krawędzi wymarcia, wskutek zaburzeń związanych z zabiegami gospodarczymi i skracania cykli życiowych drzew. Jakość prognoz oddziaływania na środowisko planów urządzenia lasu na środowisko oraz Programów Ochrony Przyrody nie zawsze jest wystarczająca. W Lasach Państwowych podejmowane były i są cenne inicjatywy na rzecz skuteczniejszej ochrony ważnych przyrodniczo elementów lasu. Jednocześnie jednak, zwłaszcza w ostatnich latach, obserwujemy próby ograniczenia wdrażania dobrych praktyk w tym obszarze oraz forsowania regulacji niekorzystnych dla zachowania różnorodności biologicznej obszarów leśnych w Polsce. System certyfikacji FSC nie zawsze działa prawidłowo.
2,1% najcenniejszych przyrodniczo lasów Polski znajduje się w granicach parków narodowych. Można by więc przypuszczać, że przynajmniej na tej powierzchni przyroda chroniona będzie w sposób doskonały. Jednak, także lasy w parkach narodowych nie są wolne od pewnych problemów. W zbyt małym zakresie stosowana jest ochrona ścisła. Pozyskanie drewna- realizowane pod nazwą ochrony przyrody i unaturalniającej przebudowy drzewostanów – w niektórych parkach przybiera niepokojące rozmiary. Uwarunkowania ekonomiczne mogą skłaniać parki narodowe do aktywnego poszukiwania środków finansowych, a wycinka drzew i ich sprzedaż jest jednym z najprostszych sposobów realizacji tego celu. Parki borykają się z wieloma problemami, np. jeśli chodzi o sporządzanie i ustanawianie ich planów ochrony.
Niniejszy raport ma na celu przedstawienie stanu rzeczy w tym zakresie, w tym najważniejszych problemów, z którymi w ostatnich latach spotkali się przyrodnicy zaangażowani w ochronę lasów o szczególnych walorach przyrodniczych na obszarze działania lasów państwowych i parków narodowych w kraju. Zebrane w nim informacje są aktualne na połowę 2016 r.
Raport: